ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

Բանակի ակունքներում՝ ՄԱՍ III

HMA > Բանակի ակունքներում՝ ՄԱՍ III

Բանակի ակունքներում՝ ՄԱՍ III

Բանակի ակունքներում՝ ՄԱՍ III

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԶԻՆՎԱԾ ՈՒԺԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԺԱՄԱՆԱԿ

ԽՍՀՄ փլուզումից և Հայաստանի Հանրապետության անկախացումից հետո կարևոր էր ազգային պետության անվտանգության և անկախության պահպանման  հարցը, որի երաշխիքը  մարտունակ բանակն էր: Հայոց բանակի կայացման գործընթացը կարելի է բաժանել երեք փուլի՝

  1. Առաջին փուլն ընդգրկում է 1988 թվականի փետրվարից մինչև 1992 թվականի մայիսը:
  2. Երկրորդ փուլը ներառում է 1992 թվականի հունիսից մինչև 1994 թվականի մայիսն ընկած ժամանակահատվածը, երբ անկախ Հայաստանի Հանրապետության և Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության ռազմական անվտանգության ապահովումը դարձավ հրատապ խնդիր:
  3. Երրորդ փուլն ընդգրկում է 1994 թվականի հունիսից սկսած ժամանակահատվածը:

1992-1993 թվականներին կամավորական ջոկատների և բանակ զորակոչված զինակոչիկների միավորումով ստեղծվեց շարժունակ և կարգապահ բանակ: 1992 թվականի հունվարի 28-ին կառավարությունն ընդունեց  «ՀՀ պաշտպանության նախարարության մասին» պատմական որոշումը, որով ազդարարվեց ազգային բանակի ստեղծման սկիզբը: Պաշտպանության առաջին նախարարն էր Վազգեն Սարգսյանը։

Հայաստանի երրորդ հանրապետության բանակը, Հատուկ գունդը

ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍԻ ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀ

  • Վազգեն Սարգսյան (1959- 1999) ՀՀ Պաշտպանության առաջին նախարար:
  • Ձախից աջ՝ Ք. Իվանյան, Գ. Դալիբալթայան, Վ. Սարգսյան, քննարկում են ռազմական պլանը
  • Գուրգեն Հարությունի Դալիբալթայան (1926-2015) ԽՍՀՄ և ՀՀ ռազմական գործիչ, Գեներալ- գնդապետ (1996), հետմահու Հայաստանի Ազգային հերոս (2021) Անձամբ ղեկավարել է Խոջալուի ազատագրման, Շուշիի, Լաչինի Մարդասիրական միջանցքի բացման, Քելբաջարի կրակակետերի վնասազերծման ռազմական գործողությունները: Պարգևատրվել է 33 մեդալներով:
  • Պաշտպանության նախարար Վ. Սարգսյանը գեներալ-գնդապետի կոչում է շնորհում Գ. Դալիբալթայանին, 1996
  • Գ. Դալիբալթայանը ռազմական ուսուցման ժամանակ
  • Արկադի Հովհաննեսի Տեր-Թադևոսյան (1939-2021) Հայազգի ռազմական գործիչ, Հայաստանի զինված ուժերի գեներալ-մայոր, Հայաստանի Ազգային հերոս, Արցախի հերոս: Նշանակվել է ԼՂ ինքնապաշտպանական ուժերի (ԻՊՈւ) հրամանատար: 1991-1992 թթ. Տեր-Թադևոսյանը ղեկավարել է Տողի, Սարիշենի, Մարտակերտի, Խոջալուի, Հադրութի և ԼՂ այլ բնակավայրերի և շրջանների ազատագրական և ինքնապաշտպանական մարտերը: Հենց այդ ժամանակ էլ նրան անվանել են «Կոմանդոս»: 1992 թ. նրա ղեկավարությամբ մշակվել է Շուշիի ազատագրման գործողությունը, որը կրել է «Հարսանիք լեռներում» ծածկանունը և 1992 թ. մայիսի 8-9-ը իրագործվել է ռազմավարական և մարտավարական բարձր մակարդակով: 1992-2001 թթ. ծառայել է ՀՀ ՊՆ-ում: 1992-1993 թթ. եղել է ՀՀ ԶՈւ Գլխավոր շտաբի պետի տեղակալ, այնուհետև ոչ համազորային պատրաստության վարչության պետ: 1993-1995 թթ. ղեկավարել է ՀՀ ՊՆ անձնակազմի հետ տարվող աշխատանքների վարչությունը: 1996 թ. եղել է ՀՀ Պաշտպանության նախարարի օգնականը, 2001 թվականից` ՀՀ պաշտպանական մարզատեխնիկական ընկերության նախագահ:
  • Ազգային հերոս, գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադևոսյանն իր սուրը հանձնում է պատմության թանգարանին, 25 հոկտեմբերի 2020։
  • Մոնթե Չարլզի Մելքոնյան (1957- 1993) 1991 թ․ Հայաստանում էր։ Արցախյան պատերազմի պայմաններում հիմնում է «Հայրենասերների» ջոկատը։ Մասնակցել է ՀՀ Իջևանի, Ճամբարակի, ԼՂՀ Շահումյանի, Մարտակերտի, Մարտունիի շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ռազմական տեսանկյունից մասնագիտական բարձր հմտություններ ցուցաբերելու շնորհիվ 1992 թ․ ստանձնում է Մարտունու պաշտպանական շրջանի շտաբի պետի պարտականությունը։ 1993 թ․ մարտ-ապրիլ ամիսներին նրա ղեկավարությամբ ազատագրվեց նաև Քարվաճառը: Սպանվել է 1993 թ. հունիսի 12-ին Աղդամի շրջանի Մարզիլու գյուղում։
  • Աշոտ Հմայակի Ղուլյան (1959-1992) Մարտական անունը` Բեկոր 1991թ., երբ սկսվեց Արցախի կանոնավոր բանակի առաջին զորամասերի կազմավորումը, նրան առաջարկվեց գլխավորել առաջին վաշտը, որի կորիզը հենց իր ջոկատն էր: Արցախյան պատերազմի ժամանակ մասնակցել է մղված մարտերից շատերին՝ Ասկերան, Հադրութ, Շահումյան, Կրկժան, Վերին Շեն, Խոջալու, Քարինտակ, Շուշի, Լաչին, Մարտակերտ, Կուսապատ, Դրմբոն և այլն։ Նրա հրամանատարությամբ բազմաթիվ բնակավայրեր են ազատագրվել: 1992 թվականին Շուշիի ռազմական գործողության ժամանակ առաջին վաշտը Բեկորի գլխավորությամբ առաջինն է մտնում քաղաք։ 1992 թվականի օգոստոսի 24-ին Մարտակերտի շրջանի Դրմբոն գյուղի ազատագրման համար մղված մարտը վերջինը եղավ Բեկորի համար։
  • Լեոնիդ Ռուբենի Ազգալդյան (1942-1992) 1990 թվականի փետրվարից վարել է «Անկախության բանակ»-ի հրամանատարությունը, որը կամավորական աշխարհազորային ռազմաքաղաքական միավորում էր և Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք ջանքերի համադրման առումով նոր որակ էր հայ ժողովրդի նորօրյա գոյամարտում։ Լեոնիդ Ազգալդյանը մինչև իր կյանքի վերջը որպես գլխավոր հրամանատար ղեկավարեց կազմակերպությունը: Կազմակերպել է մի շարք շրջանների և հատկապես Վարդենիսի ինքնապաշտպանությունը։ Գործել է Գետաշենի, Շահումյանի, ապա Մարտակերտի շրջաններում:
  • Շահեն Զինավորի Մեղրյան (1952-1993) Հատուկ նշանակության գնդի հրամանատար Արցախյան պատերազմի սկզբին Մեղրյանը ստեղծել է կամավորական մարտական ջոկատներ և կազմակերպել Շահումյանի շրջանի ինքնապաշտպանությունը: 1991 թ. Մեղրյանի ղեկավարությամբ ազատագրվել են «Օղակ» գործողության ժամանակ զավթված Էրքեջ, Բուզլուխ և Մանաշիդ գյուղերը: Այս ռազմական գործողությունն առաջինն էր Արցախյան պատերազմի ժամանակ, երբ կամավոր ազատամարտիկներն իրենց ուժերով ազատագրել են զավթված տարածքներ: 1992 թ. հունիսի 13-ին, Շահումյանի շրջանի և Գետաշենի ենթաշրջանի բնակչության բռնի տեղահանումից հետո, Մեղրյանը Հաթերք գյուղում կազմակերպել է պարտիզանական ջոկատ և ԼՂՀ հյուսիսում մասնակցել Մարտակերտի շրջանի գյուղերի (Հաթերք, Ականաբերդ, Մադաղիս, Տոնաշեն, Դաստագիր), Գյուլիստանի ազատագրական մարտերին, Սարսանգի հիդրոհանգույցի ռազմական գործողությանը` պարտության մատնելով ադրբեջանական բանակի Գերանբոյի գնդին: 1993 թ. մարտի 11-ին «Եղնիկներ» ջոկատի ուժերի և միջոցների հիմքի վրա կազմավորվեց Հատուկ նշանակության գունդ` Շահեն Մեղրյանի հրամանատարությամբ: Զոհվել է ուղղաթիռի վթարից։
  • Վահագն Ֆելիքսի Ասատրյան (1977-2020) Հայ ռազմական գործիչ, Հայաստանի զինված ուժերի գնդապետ, Հայաստանի Ազգային հերոս
  • Վազգեն Սարգսյան (1959-1999) Ռազմական և քաղաքական գործիչ, ՀՀ առաջին պաշտպանության նախարար (1991-1992 թթ., ապա՝ 1995-1999 թթ.): 1999 թ. հունիսի 11-ից հոկտեմբերի 27-ը ՀՀ վարչապետ: Հիմնել է Երկրապահ կամավորական միությունը: Նրան տրվել է «Սպարապետ» պատվանունը, մեծ ներդրում է ունեցել Հայաստանի անկախության, անվտանգության և Հայաստանի բանակի կայացման գործում: Վ. Սարգսյանին շնորհվել է «Հայաստանի ազգային հերոս», «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչումները:
  • «Մեծն Տիգրան» աշխարհազորային գնդի «Քեռու» ջոկատը, 2020 թ. հոկտեմբերի 3:
  • «Հայաստանի ազգային հերոս» շքանշան։ «Հայաստանի ազգային հերոս»-ը ՀՀ բարձրագույն կոչում է: «Հայաստանի ազգային հերոս» կոչումը շնորհվում է երկրի պաշտպանության, իրավակարգի ամրապնդման բնագավառներում, ինչպես նաև ազգային նշանակալի արժեքների ստեղծման գործում Հայաստանի Հանրապետությանը մատուցած համազգային նշանակություն ունեցող բացառիկ ծառայությունների համար:
  • Փամփուշտներից պատրաստված խաչ՝ նվեր գեներալ Արկադի Տեր-Թադևոսյանին «Կոմանդոս» ջոկատի մարտիկներից: Համանման խաչեր կրել են ջոկատի մարտիկները թշնամու ձեռքը կենդանի չընկնելու համար:
  • ՀՀ «Արիության» մեդալ, «Մարտական ծառայության» մեդալ, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ 1-ին աստիճանի, «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ 2-րդ աստիճանի, «Մարտական խաչ» շքանշան 1-ին աստիճանի, «Մարտական խաչ» շքանշան 2-րդ աստիճանի, «Սուրբ Վարդան Զորավար» շքանշան Երկրապահ կամավորական միություն, «Սպարապետ Վազգեն Սարգսյան» շքանշան, «Հայաստանի երկրապահ» հուշամեդալ, «5-րդ կամավորական մոտոհրաձգային բրիգադի» հուշամեդալ